اعراب قرآن ابن هشام انصاری از سوره اسراء تا سوره ناس

قرآن کریم معجزه جاویدی است که به اذن الهی بر قلب خاتم الانبیاء نازل گردیده و پس از نزول در تمام دوره ها بالاترین انگیزه و اساسی ترین محور برای پژوهش های اسلامی و عربی بوده است و بدون شک در این میان بیان نکات اعرابی خود قرآن کریم به عنوان مدخل و اساس فهم معانی والا و ژرف آن از اهمیت ویژه ای بر خوردار است . بر همین اساس از دیر باز دانشمندان بسیاری به بیان جوانب اعرابی قرآن پرداخته اند چه در ضمن تفسیر آیات مانند : زمخشری در الکشاف و ابن عطیه در المحرر الوجیز و ابو حیان در البحر المحیط و چه به صورت مستقل در کتابهای اعراب القرآن ، مانند : اعراب القرآن منسوب به زجّاج ، اعراب القرآن نحاس ، اعراب القرآن ابن خالویه ، تفسیر مشکل اعراب القرآن مکی بن ابی طالب ، إعراب القرآن عُکبری ، اعراب القرآن ابن انباری و اعراب القرآن سمین حلبی و ... آنچه از ابن هشـام به عنوان مهم تـرین نحوی قرن هشتم انتـظار می رود این است که بنا به رویـه بسیاری از نحویان معاصـرش کتابی تحت عنوان اعراب القـرآن داشته باشد ولی حقیقت این است که ابن هشـام با همه ی اهتمامی که به قـرآن و اعراب آن داشته است تالیف مستقـلی تحت این عنـوان ندارد زیرا به گفتـه ی خود وی تألیـف « مغنی » او را از این کار بی نیاز کرده است ؛ بنابراین « مغنی » در عین اینکه کتاب نحوی ابن هشام است به نوعی کتاب اعراب القرآن وی نیز می باشد . ویژگی خاص این کتاب نسبت به دیگر کتب نگاشـته شده در این زمیـنه ، این است که مولف در تمـامی مـوارد گفته های خویش را همراه با ادله قوی و براهین مستدل همراه کرده است که همگی بیانگر نبـوغ فکری و خلاقیـت و نو پردازی وی و نیز توانائی بسیار وی دراجتهاد و مقایسه و ترجیح برخی از آراء بر برخی دیگر است اما از آن جا که این ملاحظات بسیار مهم اعرابی بر اساس موضوعات نحوی مورد نظر مولف و نه بر اساس ترتیب سور و آیات قرآنی ، ذکر شده است ضروری است که در کتابی مستقل و بر اساس ترتیب سور و آیات قرآنی به رشته نظم درآمده و مورد بررسی قرارگیرد تا دسترسی به آن برای همه علاقه مندان به آسانی میسر گردد . این پایان نامه با انتخاب موضوع : « إعراب القرآن المستخرج من مغنی اللبیب من سوره الإسراء إلی سوره الناس » به هدف انجام این مهم ، سامان یافته است تا به این وسیله خدمتی هر چند نا چیز به ساحت مقدس قرآن و زبانی که به آن نازل شده است ، کرده باشد . روشی که این پایان نامه برای نیل به این مقصود انتخاب کرده است استقصاء آراء مولف و شـرح و مقایسه ی آنها با یکدیگر و نیز با آراء دیگر نحویان و سپس تحلیل موارد استقصاء شده می باشد. و اما مهمترین نتائج به دست آمده از این پژوهش به شرح زیر می باشد : 1- ذکر شواهدی که بیانگر روش بغدادی ابن هشام در نحو می باشد . 2 - ذکر برخی از لغزش های ابن هشام در کتاب « مغنی اللبیب » ، که متمرکز در موارد زیر می باشد : الف . تناقض و اضطراب در بیان وجوه إعرابی ب. بر خورد دو گانه در پایبندی به رسم مصحف شریف ج . عدم توجه به معنا د . ابهام و خطا در کلام هـ . بهره گیری از آراء نحویان بدون ذکر نام صاحبان آن آراء و . خطا در نسبت دادن آراء نحوی به صاحبان آن آراء